Giá quặng sắt giao dịch trên giao dịch hàng hóa Đại Liên (DCE) hôm thứ ba vừa qua tiếp tục tăng phiên thứ 6 liên tiếp và hiện đang ở mức cao nhất trong ba năm.
Giá quặng sắt tương lai tăng kéo theo giá giao ngay cũng tăng không kém. Giá quặng 62% giao ngay tại cảng Qingdao đã tăng 6,5% lên 92,23 USD/tấn hôm thứ Hai, mức cao nhất kể từ tháng 8/2014.
Đó có phải là sự tăng giá bất hợp lý so với những gì mà thị trường thép Trung Quốc đang thể hiện, khi Chính Phủ ra chính sách cắt giảm công suất thép và đóng cửa một số nhà máy?
Có một sự tương đồng giữa giá quặng sắt tương lai tại thị trường Trung Quốc ở thời điểm hiện tại so với đúng 1 năm trước đây khi các nhà đầu cơ gia tăng nhập quặng vào thị trường trong nước trước khi bị dội 1 cú đánh ngược bởi chính sách tăng phí giao dịch và tỷ lệ ký quỹ.
Vì vậy, thị trường đang nghi ngờ sự trở lại của bong bóng đầu cơ năm ngoái?
Một so sánh về diễn biến giá cũng như khối lượng của các hợp đồng quặng trên sàn Đại liên hiện tại với 1 năm trước đây thể hiện trên đồ thị chỉ ra những nghi ngờ mà các nhà phân tích nhận định.
Chú ý đến khối lượng giao dịch của quý 1 năm ngoái và năm nay có sự tương đồng. Hiện tại, với mức tăng giá của thị trường, trung bình mỗi ngày vẫn có 1,43 triệu lots được thực hiện kể từ đầu năm. Tại đỉnh cao của năm ngoái, vào tháng 4, khối lượng trung bình hàng ngày giao dịch lên tới 6,63 triệu lots.
Trạng thái mở của thị trường cũng tăng tương ứng với xu hướng hưng phấn của thị trường, hiện tại trạng thái mở là 1,547 triệu lots, thấp hơn chút ít so với mức trên 2 triêu của thời điểm cuối tháng 2 đầu tháng 3 năm 2016.
Khá rõ ràng là lực lượng các nhà bán lẻ và nhiều thương nhân đã không tham gia cuộc cạnh tranh mua bán quặng sắt của năm nay như năm ngoái. Bên cạnh đó cũng có một lực lượng đầu cơ không tham gia giai đoạn hiện tại do sự nhận định khác biệt của họ trong thời gian qua.
Thị trường đang đánh cược vào Trung Quốc?
Đầu tư bất động sản của Trung Quốc 2013-2016
Sản lượng thép Trung Quốc
Điều trớ trêu là mặc dù đà tăng giá của năm nay giống hệt năm ngoái, ở cả thị trường quặng sắt và thép nhưng sự tăng giá này đang bị xem là hỗn loạn. Các nhà đầu tư Trung Quốc đọc thay đổi chính sách của Bắc Kinh nhanh hơn so với thế giới bên ngoài.
Ngay cả khi các nhà sản xuất quặng sắt lớn nhất thế giới đang than khóc về vấn đề “supercycle” thì các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc âm thầm đi ngược lại cam kết của họ để thay đổi từ mô hình đầu tư tài sản cố định dựa nhiều vào nhu cầu kim loại cơ bản sang mô hình tăng trưởng tiêu dùng có định hướng hơn.
Đối mặt với tỷ lệ tăng trưởng kinh tế chậm lại, họ đã bơm tiền vào lĩnh vực cơ sở hạ tầng và xây dựng.
Tổng số chi tiêu đầu tư vào bất động sản, một trong những động lực chính của việc sử dụng thép, đã giảm tốc độ trong năm 2015 nhưng lại tăng tốc thêm lần nữa từ đầu năm ngoái.
Điều đó, với nhận thức của các thành phần thị trường, là tín hiệu mua cho cả thép và quặng sắt.
Và ngay bây giờ các chỉ số vĩ mô của nhu cầu thép cơ bản vẫn tích cực. Đầu tư bất động sản đã tăng trưởng 6,8% so với cùng kỳ năm trước trong tháng 12/2016, sản xuất thép tăng 3,2%.
Vậy còn vấn đề về việc Trung Quốc ra chính sách cắt giảm công suất thép?
Bắc Kinh ra chính sách cắt giảm công suất thép tương ứng với 85 triệu tấn thép sản xuất dư thừa của năm ngoái (với mục tiêu cắt giảm trong vòng 5 năm là 150 triệu tấn). Khi làm như vậy, họ vừa giảm được áp lực quốc tế và trong nước về vấn đề chống lại tình trạng tăng xuất khẩu thép của Trung Quốc, vừa hạn chế được tình trạng ô nhiễm trong các thành phố của mình.
Tuy vậy, theo nghiên cứ của Greenpeace và Custeel, một tư vấn liên kết với Hiệp hội Sắt Thép Trung Quốc, sản lượng thực tế cắt giảm được trong giai đoạn vừa qua từ các nhà máy bị yêu cầu đóng cửa chỉ là 23 triệu tấn.
Thật vậy, kết luận chính của báo cáo còn chỉ ra là thay vì cắt giảm, công suất thép thực của Trung Quốc đã tăng ròng 36,5 triệu tấn do các nhà sản xuất muốn đáp ứng nhu cầu thị trường xây dựng và thu lợi nhuận tốt hơn.
Đó đều là những tin tốt cho giá quặng sắt lúc này.
Trong gần bốn tháng qua, giá mặt hàng thép 14 lần liên tục “lao dốc” với tổng mức giảm từ 4 triệu đồng đến 5,5 triệu đồng/tấn tùy từng thương hiệu, chủng loại. Ðiều này khiến thị trường xây dựng giảm bớt áp lực, song lại khiến nhiều doanh nghiệp ngành thép có nguy cơ rơi vào thua lỗ trong sản xuất, kinh doanh.
Các doanh nghiệp thép đều đang đặt kỳ vọng cuối năm 2022 giá thép sẽ phục hồi khi các dự án xây dựng tăng tốc. Song với lượng hàng tồn kho còn khá lớn, nhất là những tháng cuối năm có thể chịu tác động xấu do nhu cầu sụt giảm, bảo hộ thương mại gia tăng, cùng với thời tiết vào mùa mưa,… là những yếu tố bất lợi, cản đà phục hồi của ngành thép.
Giá thép giảm 14 lần liên tiếp
Ðến giữa tháng 8 vừa qua, đã có nhiều doanh nghiệp sản xuất thép trong nước thông báo giảm giá lần thứ 14 liên tiếp trong gần bốn tháng. Theo đó, tại khu vực miền bắc, giá thép cuộn CB240 và thép thanh vằn D10 CB300 thương hiệu Hòa Phát giảm khoảng 300 nghìn đồng/tấn, với giá lần lượt còn 14,8 triệu đồng/tấn và 15,7 triệu đồng/tấn. Còn với thương hiệu Việt Nhật, mức giảm từ 200 nghìn đồng đến 310 nghìn đồng/ tấn, sau điều chỉnh giá hai loại thép này lần lượt còn 14,7 triệu đồng/tấn và 15,3 triệu đồng/tấn.
Riêng tại khu vực miền trung, thép Pomina có mức giảm mạnh nhất với giá thép cuộn CB240 giảm tới 1,31 triệu đồng/tấn, xuống còn 14,98 triệu đồng/tấn, thép thanh vằn D10 CB300 giảm 310 nghìn đồng/tấn, xuống còn 16,39 triệu đồng/tấn.
.jpeg)
Sau bốn tháng đầu năm tăng nóng, bảy lần điều chỉnh tăng giá bán, đã có lúc giá thép chạm ngưỡng 21 triệu đồng/tấn, nay giá thép trong nước lại đảo ngược bất ngờ, về mức thấp hơn thời điểm đầu năm. Theo chia sẻ của Giám đốc Công ty Xây dựng Thành Thắng, Lê Ðình Thắng, sau thời gian dài tăng nhanh, việc giá thép giảm mạnh giúp cho các dự án thi công nhận thầu từ đầu năm đến nay có phần dễ thở đối với công trình có trị giá lớn do không còn phải bù lỗ với các hợp đồng đơn giá cố định.
Suốt thời gian dài vừa qua, biên lợi nhuận của doanh nghiệp luôn phải chịu nhiều áp lực do chi phí nguyên vật liệu đầu vào tăng cao kèm theo thị trường bất động sản trầm lắng, đầu tư công chưa đạt kỳ vọng. Khi giá thép “hạ nhiệt” sẽ làm giảm bớt gánh nặng cho nhiều doanh nghiệp xây dựng bởi thép thường chiếm khoảng 20%-30% chi phí mỗi công trình.
Tuy nhiên, việc giá thép liên tục “dò” đáy có thể khiến cho kế hoạch sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp ngành thép trong năm 2022 sẽ không đạt như kỳ vọng. Ðơn cử như Tập đoàn Hòa Phát, nửa đầu năm 2022 ghi nhận doanh thu 82.118 tỷ đồng và 12.229 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tương ứng giảm 27% so với cùng kỳ năm 2021, hoàn thành 46% kế hoạch năm.
Trên cơ sở đó, Hòa Phát dự kiến lợi nhuận cả năm 2022 chỉ đạt mức 25 nghìn tỷ đến 30 nghìn tỷ đồng, thấp hơn mức lợi nhuận 34.521 tỷ đồng của năm 2021. Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) cũng vừa thông báo, lãi quý II/2022 giảm 90% so cùng kỳ năm 2021, xuống còn gần sáu tỷ đồng. Tương tự, Công ty cổ phần Thép Thủ Ðức, báo cáo doanh thu quý II/2022 với lợi nhuận sau thuế âm gần hai tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm 2021 lãi 34 tỷ đồng.
Kỳ vọng những tháng cuối năm
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), nửa đầu năm 2022, phần lớn các nhà máy đều trong tình trạng khó khăn do lượng hàng tồn kho cao với mức 1,42 triệu tấn, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2021. Mức độ cạnh tranh giữa các nhà máy ngày càng khốc liệt về giá bán và xâm lấn thị phần của nhau.
Ðể tháo gỡ khó khăn, nhiều nhà máy thép đã buộc phải cắt giảm sản xuất từ 3 ca/ngày xuống còn 2 ca/ngày, thậm chí có những giai đoạn phải dừng sản xuất. Chủ tịch VSA Nghiêm Xuân Ða dự báo, thép xây dựng từ tháng 7 đến tháng 9 sẽ kém sôi động do thời tiết bước vào mùa mưa, đây cũng là một trong những yếu tố tạo nên tính chu kỳ cho ngành thép khiến nhiều công trình xây dựng ảnh hưởng tiến độ. Giá thép xây dựng trong nước sẽ tiếp tục giảm, trong khi lợi nhuận mảng xuất khẩu mặt hàng này không còn tốt như trước. Gần đây, EU đang ngày càng siết chặt các chính sách bảo hộ thương mại đối với sản phẩm thép của Việt Nam, giảm hạn ngạch nhập khẩu.
Với điều chỉnh này, xuất khẩu sắt thép của Việt Nam sang thị trường EU có thể sẽ giảm trong thời gian tới. Trong khi đó, những yếu tố khiến triển vọng thị trường thép nửa cuối năm chưa khả quan khi tốc độ giải ngân đầu tư công chậm, ngân hàng siết tín dụng bất động sản, mùa cao điểm xây dựng đã qua,… khiến các doanh nghiệp thép “bí” đầu ra.
Ngành thép Việt Nam đang phải đối mặt với sức ép cả về phía cung và cầu khi giá nguyên vật liệu tăng, trong khi nhu cầu bị thu hẹp. Dự báo trong năm 2022, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu nhiều loại nguyên liệu để sản xuất thép như quặng sắt cho các lò cao khoảng hơn 18 triệu tấn, thép phế khoảng 6 triệu-6,5 triệu tấn cho các lò điện, than mỡ luyện cốc khoảng 6,5 triệu tấn và điện cực graphite 10 nghìn tấn. Nhưng khả năng giá quặng sắt, thép phế, quặng nguyên liệu thô và than mỡ luyện cốc,… vẫn duy trì ở mức cao sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất thép và thị trường thép trong nước.
Bộ Công thương đã có những biện pháp bảo đảm cung cầu và bình ổn giá, theo dõi và xử lý kịp thời việc chống bán phá giá một số sản phẩm thép nhập khẩu vào thị trường Việt Nam cũng như đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá của các nước với mặt hàng thép xuất khẩu của Việt Nam nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại cho các doanh nghiệp sản xuất thép. Ngành Công thương đã tăng cường công tác quản lý thị trường để ngăn chặn, xử lý kịp thời hiện tượng đầu cơ tăng giá, thao túng giá thép trên thị trường, gian lận thương mại làm thất thu ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến người tiêu dùng,…
Thời gian qua, các dự án đầu tư triển khai có phần chậm, kéo theo lượng thép tiêu thụ giảm khiến các doanh nghiệp thép buộc phải giảm công suất sản xuất, trong khi thép tồn kho từ trước còn khá lớn, cho nên khi giá giảm mạnh như hiện nay sẽ ảnh hưởng lớn đến tình hình kinh doanh. Doanh nghiệp nào tồn kho nhiều sẽ phải chịu cảnh “đầu vào cao, đầu ra thấp”, khiến doanh thu sụt giảm nghiêm trọng.
Các chuyên gia dự báo từ nay đến cuối năm sẽ còn nhiều khó khăn đối với ngành thép, song với những kinh nghiệm tích lũy được trong việc ứng phó trên thị trường nhiều năm qua, vẫn có nhiều tín hiệu cho thấy các doanh nghiệp ngành thép Việt Nam có các giải pháp sáng tạo vượt qua khó khăn, ổn định sản xuất, kinh doanh. Dịp cuối năm, nhất là trong quý IV, việc xây dựng công trình nhà ở, bất động sản tăng trưởng trở lại sẽ khiến lượng tiêu thụ các sản phẩm thép trong năm 2022 có thể tăng trưởng quanh mức 7%-10%.
