Ngành tôn thép Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, vừa là sản phẩm xuất khẩu bị kiện nhiều nhất, nhưng cũng vừa đối mặt với lượng tôn thép giá rẻ được nhập ồ ạt từ Trung Quốc.
Việc yếu công cụ phòng vệ thương mại là bất lợi cho ngành thép. Trong khi đó, khủng hoảng công suất thừa đang đặt ra những thách thức lớn. Thực tế cho thấy, Sản lượng nhập khẩu mặt hàng tôn phủ màu trong 05 tháng đầu năm 2016 là 308.099 tấn, trong khi sản lượng tiêu thụ nội địa của mặt hàng này là 344.816 tấn. Như vậy riêng sản lượng nhập khẩu đã chiếm đến 89% nhu cầu tiêu thụ nội địa.
Nhiều doanh nghiệp sản xuất phôi thép lao đao vì phôi thép Trung Quốc nhập khẩu
Sản lượng sản xuất tôn mạ (tôn phủ màu + thép mạ) của Việt Nam hiện tại khoảng 1.896.482 tấn, trong khi đó, tổng sản lượng tiêu thụ sản phẩm tôn mạ là 738.906 tấn. Như vậy, tỷ lệ sản lượng sản xuất/ tổng sản lượng tiêu thụ tôn mạ nội địa là 256%. Tỷ lệ này là rất lớn. Vì sản lượng nhập khẩu tôn mạ từ Trung Quốc tăng vọt, tổng sản lượng tôn mạ (tôn phủ màu, tôn mạ lạnh, tôn mạ kẽm và thép dày mạ kẽm) dư thừa tại thị trường nội địa hiện tại là khoảng 1.204.103 tấn. Trong khi đó, tổng sản lượng tiêu thụ sản phẩm tôn mạ là 738.906 tấn.
Như vậy, tỷ lệ sản lượng dư thừa/ tổng sản lượng tiêu thụ tôn mạ (tôn phủ màu, tôn mạ lạnh, tôn mạ kẽm và thép dày mạ kẽm) nội địa là 163%. Nếu không kịp thời ngăn chặn tôn mạ giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc, ngành sản xuất tôn mạ Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ phá sản.
Trước đó, tại hội thảo tổng kết thực thi pháp luật về phòng vệ thương mại do Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) tổ chức ở Tp.HCM vào cuối tháng 6 vừa qua, ông Vũ Văn Thanh – Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hoa Sen đã chia sẻ: “Những vụ kiện Phòng vệ thương mại từ các nước khác đã gây khó khăn cho doanh nghiệp thép Việt Nam trong thị trường xuất khẩu. Trong khi đó, Việt Nam chỉ có hai vụ kiện phòng vệ thương mại cho mặt hàng thép đã áp thuế, do đó hàng nhập khẩu – đặc biệt là từ Trung Quốc vẫn đang ồ ạt nhập khẩu vào Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt Nam nên chủ động sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ mình”.
Qua đó, ông Vũ Văn Thanh cũng đề xuất các giải pháp bao gồm: Các doanh nghiệp, hiệp hội sản xuất trong nước cần phải xích lại gần nhau hơn nữa để sử dụng hiệu quả các biện pháp phòng vệ thương mại, bảo vệ thị trường trong nước trước sự cạnh tranh của hàng nhập khẩu.Với sự cần thiết của việc sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp, hiệp hội cần sự giúp đỡ từ các Cơ quan chức năng bằng cách phổ biến kiến thức, đẩy nhanh tiến độ các vụ kiện phòng vệ thương mại với mục đích là sớm ra quyết định áp thuế. Đồng thời đảm bảo việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại là phù hợp với các quy định quốc tế”.
Biện pháp phòng vệ thương mại được xem là cái van an toàn để đảm bảo thương mại công bằng và bảo vệ ngành sản xuất trong nước sản xuất sản phẩm tương tự tồn tại trước những tác động tiêu cực gây ra bởi hàng hóa nhập khẩu. Trong quá trình mở cửa hội nhập, các hàng rào thuế quan giữa các quốc gia sẽ dần được dỡ bỏ và đưa về mức 0-5%. Đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, việc sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại sẽ kéo dài thời gian cắt giảm thuế, tạo cơ hội cho các ngành sản xuất trong nước trưởng thành, đủ sức cạnh tranh với hàng hóa quốc tế.
Nếu Bộ Công thương ủng hộ và có các quyết định áp dụng biện pháp tự vệ thông qua việc áp thuế Tự vệ Thương mại sẽ giúp bình ổn thị trường, hỗ trợ các Doanh nghiệp sản xuất Tôn mạ màu của Việt Nam tập trung thực hiện chính sách hợp lý hóa các công đoạn sản xuất, nâng cao năng suất sản xuất và hiệu suất sử dụng thiết bị; Sử dụng nhiên liệu thay thế, áp dụng các giải pháp công nghệ để tiết kiệm chi phí, hạ thấp giá thành sản xuất. Song song với việc tìm kiếm nguồn nguyên vật liệu giá rẻ, giảm giá mua nguyên vật liệu bằng cách ký các hợp đồng cung cấp khối lượng lớn và dài hạn, qua đó xây dựng niềm tin của người tiêu dùng nội địa vào các sản phẩm có chất lượng tốt với giá cả hợp lý và cạnh tranh. Từ đó người tiêu dùng sẽ được lợi.
Trước thực trạng tôn Trung Quốc ồ ạt tràn vào thị trường Việt Nam và có những ảnh hưởng sâu sắc lên thị trường tôn thép Việt cũng như gây ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và người tiêu dùng, các doanh nghiệp tôn thép như Cty Đại Thiên Lộc, Nam Kim, Đông Á…đã quyết định khởi kiện.
Đáp lại các đơn kiện của các nguyên đơn nói trên và dưới sự ủng hộ của nhiều doanh nghiệp tôn thép, hôm qua ngày 6/7, Bộ Công thương đã ra quyết định Điều tra áp dụng biện pháp tự vệ. Vụ việc đang được cộng đồng doanh nghiệp tôn thép Việt và người tiêu dùng đặc biệt quan tâm với hy vọng sẽ cản được "làn sóng" tôn thép giá rẻ đang được nhập ồ ạt từ Trung Quốc vào Việt Nam.
